Dag 1: naar India
Het is zover! Vandaag vertrekken we vanaf Amsterdam naar Delhi, de hoofdstad van India. De komende drie weken mag je je gaan verheugen op het gekkenhuis dat India heet, al verruilen we dit land van 1,4 miljard (!) inwoners halverwege de reis voor het eveneens fascinerende Nepal.
Mocht je op tijd geboekt hebben, dan hebben wij waarschijnlijk de meest gunstige vlucht voor je geboekt. En dat is op deze reis de middagvlucht van Turkish Airlines naar Istanbul, waarvandaan je later door vliegt naar India. Op de terugweg vlieg je dezelfde route, maar dan vanaf Kathmandu. Mocht je pas een stuk later geboekt hebben, dan bestaat de kans dat je een vlucht hebt met Air France, Emirates, Quatar Airways, Singapore Airlines of Malaysia Airlines. Dit zijn ook prima vluchten, maar hebben helaas veel langere overstaptijden.
Dag 2: Delhi:
Op dag 2 landen we (heel) vroeg in de ochtend in Delhi, de tweede grootste stad van het land. Je reisleider verwelkomt je hier met zijn beste glimlach. En al is het maar 20 km rijden naar deze stad van ruim 18 miljoen (!) inwoners, toch moet je rekening houden met minimaal een uur reistijd. Dit vanwege het hectische verkeer dat nou eenmaal zo kenmerkend is voor alle Indiase steden. Tot aan de avond van dag 3 logeren we in de gezellige wijk Karol Bagh of Connaught Place. In het hotel kan je direct gebruik maken van je kamer en tot het middaguur mag je even bijslapen en/of ontspannen. Wij raden je ten zeerste aan om echt en paar uur lekker te slapen, want vandaag krijg je de grootste cultuurschok van je leven.
Rond het middaguur mag je je opmaken voor een stadstour die de rest van je leven in je geheugen gebeiteld zal staan. India is namelijk niet alleen een van de meest mystieke landen ter wereld, het is ook een van de meest smerigste en luidruchtigste. Zodra je je hotel uitstapt maak je kennis met een grote kakafonie van geluiden, geuren en kleuren. Verwacht opdringerige straatjongens, vuile straten, open riolen, broodmagere bedelaars en schreeuwende theeventers. Om te voorkomen dat je het eerste vliegtuig terug naar het veilige Europa wilt nemen, willen we dat je uitgerust bent en klaar voor Delhi!
We verdelen ons in koppeltjes van twee personen over de rickshaws (fietstaxi’s), waarmee we ons direct onderdompelen in de stinkende metropool die Delhi heet. Zorg dat je camera opgeladen is en bij de hand hebt, want het schouwspel dat je gaat zien is te onbeschrijflijk voor woorden. Verwacht toeterende taxi’s die ons met enige regelmaat in de berm duwen en overbeladen vrachtwagens die sterker zijn dan welke andere weggebruiker dan ook en dat verworven recht dan ook maximaal misbruiken. Onze ‘chauffeurs’ zijn vrijwel altijd van de laagste kaste en blijven dus rustig. Ook als ze weer halsbrekende capriolen moeten uitvoeren om een heilige koe te ontwijken die besluit zijn middagdutje te doen op het warme asfalt.
Delhi wordt door veel reisorganisaties genegeerd, wij vinden het echter een super interessante stad met een van de weinige kansen deze reis om een fatsoenlijk museum te bezoeken. Helaas is Delhi ook erg, erg groot, het is eigenlijk een samenvoeging van maar liefst zeven verschillende steden. Het herbergt meer dan duizend historische gebouwen, waarvan wij de mooiste/interessantste/pittoreske hebben geselecteerd voor je. In theorie zijn alle monumenten beschermd, in de praktijk worden de meeste aan hun lot overgelaten. Omdat dit een zeer uitgestrekte stad is en we maar anderhalve dag de tijd hebben, hebben we Delhi in twee hapklare brokken verdeeld. Vandaag richten we ons op New Delhi (hoofdstad van de Britse overheersers), morgen op Old Delhi (hoofdstad van Mogolkeizer Shah Jahan, dat letterlijk de bescheiden betekenis heeft als ‘Heerser van het Universum’).
Als eerste bezoeken we de extravagante Lakshmi Narayan Mandir tempel, waar we je direct onderdompelen in de kleurrijke cultuur van de Hindoes. Dit was tevens de lievelingstempel van Ghandi, mede door het uitbundige hindoebeeldhouwwerk. Je komt ogen en oren terecht in dit fascinerende complex van 7,5 hectare. Het kan geen toeval zijn dat deze tempel gewijd is aan Lakshmi, de godin van de rijkdom, een van de 33 miljoen (!) hindoegoden…
De wijk waarin wij verblijven ligt dichtbij deze stadsdelen. New Delhi, de meest zuidelijke van de twee, staat vol met interessante gebouwen en wij beginnen deze rondreis met een rit door het uitgestrekte Connaught Place. Dit groot, amfitheaterachtig plein is het ‘modernste’ deel van de stad met veel kantoren, hotels en schaduwrijke winkelarcades, ook vind je hier de prachtige Tibetan Market en de Jantar Mantar. Wie geïnteresseerd is in kwaliteitsproducten uit elke Indiase staat mag zich melden op de vele winkels aan de Baba Kharak Singh Marg.
Iets zuidelijker bekijken we de Gurudwara Bangla Sahib, één van de belangrijkste gebedstempels van de Sikhs. Hier krijgen dagelijks duizenden mensen een gratis maaltijd, waar geen onderscheid wordt gemaakt in kaste, geloof en leeftijd. Dit is voor Indiase begrippen zeer bijzonder. Iets verderop liggen het presidentiële paleis Rashtrapathi Bhawan en het Parliament House, als de schitterende Moghul Gardens open zijn bezoeken we deze. Maar liefst 150 tuinlieden zijn hier dagelijks aan het werk. Het nabij gelegen Teen Murti Museum, de residentie van de leider van de Britse bezettingsmacht, heeft eveneens een fraaie bloementuin.
In New Delhi brengen we eveneens een bezoek aan het altijd hectische India Gate. Dit levensgrote monument is ter nagedachtenis aan de 90.000 soldaten die sneuvelden in de Eerste Wereldoorlog en in de Afghaanse Oorlog. Deze kosmopolitische stad is tevens het kloppende politieke hart van het land. Ook is het een cultureel centrum met universiteiten, theaters, musea en historische bouwwerken uit de Mughal tijd. Dit stadsdeel herbergt een handvol interessante musea, waaronder het Nationaal Museum we bezoeken. Meer dan 5.000 jaar geschiedenis wordt hier op een – helaas zeer oubollige manier - tentoon gesteld. Desondanks is het heerlijk dwalen door de drie immense verdiepingen van dit imposante gebouw. Vergaap je aan de fraaiste kunstvoorwerpen van India, al is de mooiste kunst weg geroofd door de Engelse bezetters en daardoor alleen te zien in de musea van Londen of in een van de vele Engelse privé-landhuizen. Vooral de stenen en bronzen beelden in het Nationaal Museum en de verfijnde miniatuurschilderijen, muziekinstrumenten en fonkelende juwelen zijn het bekijken waard.
Heb je geen zin om je te verdiepen in de rijke geschiedenis van dit land, dan is waarschijnlijk het Nationaal Museum voor Moderne Kunst iets voor jou. Iets verderop liggen het Nationaal Archief en het eveneens indrukwekkende Gandhi National Museum. Het Nationaal Ambachtsmuseum is wat ons betreft een van de mooiste musea van het land. De hoofdcollectie mag zich dan in een wirwar van binnenplaatsen en kamers bevinden, buiten staan heilige terracotta paarden, een verzameling hutten met teksten, een halve dierentuin aan opgezette dieren en een dozijn ambachtslieden uit alle hoeken en gaten van India. Zo zie je een wever uit Assam, een miniatuurschilder uit Jodhpur of een pottenbakker uit Tamil Nadu. India zou geen India zijn als je hun prachtige werken niet direct zou kunnen kopen…
Wie geen zin heeft om een museum te bezoeken, kan relaxen op een van de vele terrasjes. Of neem de metro, rikshaw of een ouderwetse taxi naar het uit 1565 daterende Humayuns tombe en de enorme minaret Qutab Minar. Liefhebbers van moderne architectuur zullen juist genieten van de Belgische ambassade en de felwitte Bahai-tempel, gebouwd in de vorm van een ontluikende lotusbloem met negen marmeren bloembladeren. Spreek wel van tevoren een prijs af als je niet voor verrassingen wilt komen te staan.
Dag 3: naar Jaipur
Hopelijk heb je de afgelopen nacht heerlijk kunnen bij slapen en ben je klaar voor weer een goed gevulde en spannende dagexcursie in Delhi. Met daarna een lange treinreis naar Jaipur. We beginnen deze tweede excursie met een ritje in onze fietstaxi’s. Inmiddels heb je waarschijnlijk al een band opgebouwd met je eigen ‘chauffeur’, of zoals ze zichzelf noemen: helikopterpiloot. Na een ongetwijfeld wederom enerverend ritje arriveren we in Old Delhi.
Het straatleven in het oude centrum is indrukwekkend: rinkelende riksjabellen en ontelbare straatverkopers maken hier van de koopjesjacht een onvergetelijke ervaring. Uiteraard bezoeken we het (ooit imposante) 17eeeuwse Rode Fort uit het Mogol-tijdperk, al is een fotostop aan de buitenkant tegenwoordig voldoende om dit levenloze en wegkwijnende ‘Lal Qila’ te observeren. Over enkele dagen bezoeken we in Jaipur en Agra overigens veel beter onderhouden forten.
Vervolgens maken we hier een indrukwekkende wandeling door de Chandni Chowk, de grote bazaarstraat in het oude deel van Delhi. Al dwalend ontdekken we allerlei bazaars waar van alles te koop is: van spullen voor een bruiloft tot de meest geurige specerijen. In de nauwe straatjes vind je verder bloemen, sieraden, snoep, sari’s en nog vele andere producten. India is nou eenmaal een van de beste souvenirlanden ter wereld! Wie houdt van aparte muziek, kan een cassette (die bestaan hier nog steeds) kopen met qawwali’s, serene geestelijke liederen.
Zorg overigens wel dat je niet een koelie voor zijn voeten loopt. Deze werklui dragen vaak belachelijk zware lasten en hebben altijd voorrang. Tevens brengen we een bezoek aan de Digamber Jaintempel en het Vogelhospitaal, waar tot maximaal 60 zieke vogels per dag gratis behandeld worden. De meeste vogels worden behandeld voor wonden die ze hebben opgelopen door plafondventilators, een onmisbaar attribuut in een land waar de temperaturen zeker ‘s zomers belachelijk hoog kunnen oplopen.
Een van de meest indrukwekkende gebouwen van Old Delhi is de Jama Mashid-moskee. Met plaats voor 25.000 gelovigen is dit al sinds 1656 het grootste gebedshuis van India. Voor de meer dan 120 miljoen moslims in het land is dit de belangrijkste moskee en het toonbeeld van de macht van de islam. Omdat het gebouwd is op de enige heuvel van de stad, heb je vanaf hier het beste uitzicht over het verwaarloosde Rode Fort, al blijft het nog steeds een indrukwekkend monument van de grandeur van de Mogul-cultuur.
Zorg overigens dat je gepaste kleding aan hebt, of huur een katoenen jas/doek om je blote armen of benen te bedekken. Vlakbij ligt de Raj Ghat, de plaats waar het lichaam van Mahatma Ghandi is gecremeerd. De plek is een oase van rust. De ommuurde vierkante tuin is een pelgrimsoord voor vele Indiërs.
Daarna heb je nog enkele uren vrij om lekker zelf rond te slenteren voordat we afreizen naar het drukste treinstation van India. Hier nemen we aan het eind van de middag/begin van de avond de trein naar het 265 km zuidelijker gelegen Jaipur. Calculeer overigens in dat het heel goed mogelijk is dat de trein vertraging heeft, dit blijft immers India. Het land waar alles anders gaat dan je vooraf berekend hebt! Gelukkig is er genoeg te zien en en rond het station. Het aanschouwen van apen die chips bij de kiosk jatten, kinderen die op het perron poepen en plassen en medewerkers van de catering die over datzelfde perron een blok ijs naar de restauratiewagon schuiven…Wellicht is een trein niet het meest comfortabele vervoermiddel in India, maar je moet minimaal een keer een reis met het dagelijkse vervoermiddel voor tientallen miljoenen Indiërs hebben meegemaakt.
Jaipur is de hoofdstad van de exotische deelstaat Rajahstan, waar we na een treinreis van bijna vijf uur aankomen. Na middernacht arriveren we in Jaipur en het is gelukkig maar een kort ritje naar ons prachtige hotel. Het woestijnlandschap van Rajahstan was van oudsher de plek waar op het hoogtepunt 22 vorstendommen regeerden en menig heroïsche veldslag onderling werd uitgevochten. Na de onafhankelijkheid verbouwden veel van deze maharadja’s hun paleizen tot romantische hotels. In een van deze fotogenieke vorstelijke domeinen verblijven wij drie nachten! Deze charmante en smaakvolle hotelpaleizen (met veel oog voor detail) en het trotse personeel zorgen voor een onvergetelijk verblijf.
Dag 4: Jaipur
Ter ere van het bezoek van de prins van Wales in 1856 liet maharadja Ram Singh II alle (destijds gele) huizen en gebouwen in het centrum roze verven. Toentertijd was roze namelijk de kleur van de gastvrijheid. Hieraan dankt Jaipur haar bijnaam 'Pink City', terwijl de reguliere naam is verbonden aan oprichter Jai Singh. Vanwege de roze zandsteen heeft de stad een gekleurde uitstraling, vooral als de zon ondergaat. Al gebiedt de eerlijkheid ons te zeggen dat de vele smog en het zand uit de woestijn vaker voor een grijs kleurtje zorgt. Desondanks is het pas in 1727 opgerichte Jaipur bijzonder fascinerend en daarom hebben we ook twee volle dagen uitgetrokken om alle hoogtepunten te bekijken.
In de ochtend heb je nog even wat langer tijd om bij te slapen en/of te relaxen, dit vanwege onze late aankomst gisteravond. Dan gaan we het straatbeeld van Jaipur trotseren, dat in feite een grote kakafonie is van geuren en kleuren. Zo zien we mannen met grote opvallende oorbellen en prachtige tulbanden. Ook de vrouwen zien er fotogeniek uit, met hun in goud bestikte gewaden met opvallende zilveren sieraden. Daarnaast herbergt het ommuurde Jaipur - behalve tien toegangspoorten - ook vele mooie paleizen en markten.
Voor onze dagexcursie bezoeken we - uiteraard weer met riskshaw! - het hart van deze stad van bijna 6,5 miljoen inwoners, waar het eveneens ommuurde ‘City Palace’ is gesitueerd. Deze immense constructie bestaat uit een handvol andere panden, mooie tuinen en prachtige architectonische binnenplaatsen. Neem de tijd om de vele architectonische details nader te bekijken. Mocht je ergens niet naar binnen kunnen, weet dan dat nog steeds een aantal vertrekken bewoond worden door de koninklijke familie.
De grote verzameling textiel, bewerkte wapens, miniatuurschilderijen en tapijten zijn nog in zó'n goede staat, dat je verwacht elk moment de maharadja en zijn harem te zien in de prachtige vertrekken met marmeren vloeren. Vooral de imponerende collectie historische kostuums mag je niet missen!
Op steenworp afstand ligt de Jantar Mantar, een astronomisch observatorium dat minutieus de stand van de zon en de sterren berekent, al lijkt het in eerste instantie op een set willekeurig neergegooide legostenen van xxxxl-formaat. Van de vijf sets die oprichter Jai Singh in het hele land bouwde, is dit de grootste stenen formatie van de wereld. Vergaap je aan deze achttien reusachtige sterrenkundige instrumenten, voornamelijk bedoeld om de tijd nauwkeuriger te berekenen, al kon met de stand van de schaduw en de zon ook de intensiteit van het regenseizoen voorspeld worden. Een plaatselijke gids legt ons uit waar alle instrumenten voor uitgevonden en gebouwd zijn, waaronder het Jaiprakash Yantra bouwwerk dat louter is ontworpen om te onderzoeken welke dag het meest gunstig gezind is om te …trouwen.
Een ander imposant paleis in Jaipur is de Hawa Mahal of het Paleis der Winden, bij uitstek het toeristische uithangbord van de stad. Door de post-mogol-bouwkunst is het bouwwerk eigenlijk niet eens te herkennen als een paleis. Je kunt het zien als een bouwwerk met vijf verdiepingen, met een enorme gevel waarin 593 ramen, nissen en balkons in te vinden zijn. De grote hoeveelheid ruiten in het paleis is eenvoudig te verklaren. De 28 vrouwen en 4 concubines van de keizer wilden in het verleden ook naar de parade kijken, maar zij mochten zich niet op straat vertonen. Speciaal voor hen werd dit gebouw opgetrokken, zodat zij van achter de ramen de parade konden bekijken. Achter de ramen is dan ook niet anders dan een brede hal te vinden. De markten buiten het paleiscomplex zijn een lust voor het oog. Prachtige armbanden, katoen, juwelen, schoenen, houten poppen en parfums zijn hier overal te koop, maar onze absolute favoriet blijven toch de kunstzinnige kamelenschoenen met hun niet-alledaagse aerodynamische vormgeving.
De Govinda Deva-tempel, in het hart van de Jai Niwas tuin, staat bekend om zijn religieuze bedrijvigheid. Vooral tijdens de dagelijkse puja’s (van 18:00 en 20:00 uur) wordt hier fanatiek gebeden. Wie even wil ontsnappen aan de hectische sfeer van Jaipur, kan ontspannen in een van de musea of tuinen. Zo herbergt het zuidelijker gelegen Ram Niwas Gardens het Centraal Museum, waar een prachtige verzameling poppen, kleding, koperwerk, rijkelijk versierd houtwerk en tapijten te zien is. Nog iets verder naar het zuiden ligt het Rambagh-paleis dat is omgetoverd tot een vorstelijk landgoed in Britse stijl, compleet met Engelse tuinen. Ook de Modern Art Gallery is een aanrader.
Aan het begin van de avond verzamelen we voor een optioneel, maar bijzonder leuk uitje. In India is de Bollywood-cultuur namelijk overal overduidelijk aanwezig. De filmindustrie is zelfs de grootste ter wereld en het bijwonen van een film mag je eigenlijk niet gemist hebben in dit indrukwekkende land. De leukste bioscoop van onze route qua sfeer is de Raj Mandir, een bioscoop dat de Indiase variant is van het Amsterdamse Tuschinsky. De eigenaar is de rijkste juwelier van de stad en heeft kosten noch moeite gespaard om een uitje naar de film een onvergetelijke ervaring te maken. Al versta je geen woord Hindi, geef je niets om Indiase muziek en dans: de manier waarop de andere 1.300 bezoekers de film luidkeels meebeleven is op zich al een onvergetelijke ervaring. Trek overigens wel je beste kleding aan, want vanavond ben jij de VIP. Elke Indiër met een camera zal een selfie met je willen maken.
In de omgeving van deze bioscoop kan je genieten van ontelbare feeërieke verlichte eetstalletjes. Beschik je over een net zo sterke en gelouterde maag als je reisleider, dan kan je hier geruist een hapje eten. Anders adviseren wij je om je honger toch op een andere plek te stillen. Hier vind je tevens vele milk-bars, met de meest heerlijke smaken van milkshakes, of zoals de Indiërs het noemen lassi. Deze overheerlijke drank van buffelmelk wordt geserveerd in aardewerk mokken! Ben je bang voor diarree? Zoek dan een bar met een certificaat dat hun producten vrij zijn van bacteriën, of accepteer het feit dat je vroeg of laat altijd wel een keer voor de bijl gaat in dit helaas niet al te hygiënische land… Of trakteer jezelf op een koude Kingfisher, een van de meer dan prima smakende lokale bieren.
Dag 5: Vrije dag Jaipur
Vandaag heb je een vrije dag, maar je reisleider heeft weer een interessant uitje op het programma staan voor je. In de ochtend bezoeken we een van de meest pittoreske (en helaas ook een van de meest bezochte) bezienswaardigheden van Jaipur: het elf km noordelijker gelegen Amber-fort. Dit uit 1592 daterende gigantische fort is absoluut meer dan de moeite van een bezoek waard. Wel kost het je een dik kwartier om via het steile pad boven te komen. De minst vermoeiende manier om het paleis te bereiken is per jeep, al is een ritje (uiteraard tegen betaling) met een beschilderde (!) olifant ook mogelijk. Besef dat dit vroeger alleen weggelegd was voor leden van de koninklijke familie en andere hoogwaardigheidsbekleders. Mocht je gaan lopen, besef dan dat het pad omhoog het werkterrein is van zeurderige, aanhoudende en vooral lastige verkopers. Ook de vele bedelaars op deze route zijn lastig te ontwijken.
Zorg in ieder geval dat je voldoende water bij je hebt, op de berg zijn namelijk geen horecagelegenheden te vinden. Uniek aan dit fort is dat het is gebouwd in de vorm van een groot doolhof. Dit heeft de koning zeer bewust zo laten bouwen, omdat hij meerdere vrouwen wilde hebben zonder dat ze van elkaars bestaan in het fort afwisten. Er is zelfs een tunnel die naar een tweede fort loopt, welke als sluiproute kon worden gebruikt. Houd er wel rekening mee dat er veel vleermuizen in het fort aanwezig zijn. In dit schitterende gebouw mag je je even maharadja wanen. Daarnaast behoort ook een tuin met een kunstmatig meer tot het complex dat sinds 2013 op de eervolle kijst staat als UNESCO Werelderfgoed.
Wat je ook gaat bekijken in dit indrukwekkende complex, het Spiegelpaleis mag je niet overslaan. Het gebouw is namelijk van binnen en buiten helemaal bedekt met minuscule stukjes spiegelend glas en prachtige mozaïeken. Ook kan je in het paleis dwalen langs prachtige tuinen. Wie wil kan nog een pittige wandeling maken naar het erachter gelegen Jaigarh-fort of het sfeervolle prachtige stadje. Neem de tijd om dit gehele gebied te bekijken.
De middag is ter vrije besteding, maar uiteraard zal je reisleider de nodige tips geven. Als je een groot fan bent van wapens, dan zou je bijvoorbeeld zeker een bezoek moeten brengen aan Albert Hall. Dit is een museum in Jaipur waar je een flinke collectie wapens kunt bewonderen. Daarnaast kun je hier ook een brede verzameling aan kunst bewonderen van Perzische tapijten tot Egyptische mummies en een mooie verzameling schilderijen en beelden. Een ander uitje dat wij aanbevelen is een ritje naar het 12 km zuidelijker gelegen Sanganer, een van de plaatsen in Rajahstan waar handwerklieden een brede variatie aan producten maken. Het is prachtig om deze vaklui aan het werk te zien in hun eigen omgeving. Vooral het textiel is van een bijzonder hoog niveau.
De handblokdruktechniek die hier gebruikt wordt is een vorm van textieldruk die bijna 5 eeuwen oud is en tot op heden neemt het een prominente plaats in in de wereld van wevers en ambachtslieden. Zeefdruk is een proces dat wordt gebruikt om grote hoeveelheden van stof te bedrukken waardoor verschillende ingewikkelde patronen met digitale en traditionele processen worden verwerkt. Blokdruk,is een techniek waarbij een houten blok is uitgehouwen in een patroon en vervolgens wordt gedoopt in een pasta van kleur en op stof gedrukt wordt, zodat het een motief achterlaat. Meestal worden kleine bloemmotieven, vogels, dieren gebruikt bij het ontwerpen van de randen van sari's en huishoudtextiel. Fijne patronen en lijnen met levendige gekleurde ontwerpen zijn de bepalende factoren voor dit soort druktechniek. Rijke handelaren en koninklijke families propageerde deze kunst en zijn invloed heeft zich wijd en zijd verspreid in de fundamentele aard van de Indiase traditie en cultuur. Prachtig om zo'n kleurrijke sari of sjaal als souvenir voor thuis mee te nemen. Uiteraard kan je alles kopen wat je ziet! Het kleine stadje heeft ook enkele zeer mooie Jain-tempels. Wie wil kan ook mee op een optionele fietstocht door het Jaipur van reisleider Theo Leerintveld.
Dag 6: Naar Bharatpur
De komende twee dagen beschikken we over een eigen bus, waarmee we richting het oosten rijden. Een rit over de Indiase wegen is een avontuur op zich, maar helaas ook erg tijdrovend. De meeste Indiase wegen zijn namelijk nog niet voorzien van een zoab-asfalt, waardoor onze bus regelmatig de confrontatie aangaat met de kuilen die her en der opdoemen. Daarom raden wij je dus aan om de gehele rit je gordel om te doen, waardoor je minder vaak gelanceerd zult worden. Daarnaast hebben veel chauffeurs de gewoonte om zo lang mogelijk gas te blijven geven, totdat die tegenligger besluit om maar af te remmen. Levensgevaarlijke inhaalmanoeuvres zijn aan de orde van de dag. De vele gekantelde vrachtwagens langs de weg bewijzen dat dit niet altijd goed afloopt. Gelukkig houdt je reisleider een oogje in het zeil en werkt al decennia met de beste chauffeurs!
Maar voordat we morgen in Agra arriveren en de Taj Mahal mogen aanschouwen, staat eerst nog een bezoek aan de dertig meter diepe vierkante stenen waterput van Chand Baori op het programma. Dit is de mooiste van de naar schatting duizend getrapte waterputten die er nog bestaan in India. De ‘Abhaneri step well’ is al sinds de 8e eeuw een architectonisch juweeltje. Met zijn 3500 treden, dertien verdiepingen en inpandig paleis lijkt het zo de inspiratiebron te zijn geweest van een van de meest bekende kunstwerken van de Haagse kunstenaar Escher lijken.
Onze volgende stop is in Bharatpur, een stad van ruim 2,5 miljoen inwoners en dat vooral bekend is vanwege het Keoladeo Ghana NP. Dit is een van de 105 (!) Nationale Parken van India en dit gebied staat sinds de oprichting in 1956 onder bescherming van de Indiase staat en op de lijst van UNESCO Werelderfgoederen. Dit door mensenhanden gecreëerd gebied is eigenlijk het opslagreservoir voor overtallig water om de stad Bharatpur droge voeten te laten behouden en ze te voorzien van schoon drinkwater.
Op onze eigen fietsen – of als je liever de lokale werkgelegenheid weer wilt steunen met de huur van een riskshaw – gaan we dit prachtige natuurpark beter verkennen. Dit is een van de weinige plekken gedurende onze reis in India waar je kan genieten van rust en de natuur. Maar liefst 375 soorten vogels zien dit voormalige jachtterrein van de plaatselijke prinses (!) als hun tijdelijke thuishaven. De grootste vangst ooit was in 1938 toen een plaatselijke onderkoning op een dag 4273 vogels had geschoten! Nu de geweren van de moordlustige koninklijke familie verplicht zwijgen en doordat de meeste vogels spectaculair van kleur en vorm zijn, is het niet moeilijk om vele kwetterende exemplaren te spotten. Een goede verrekijker raden wij desondanks aan.
Mede hierdoor is dit aangelegde moerasachtige park de natte droom van elke ornitholoog, die voor hun werk het gedrag, trek, zang en vliegwijze van vogels observeren. Het landschap vol ondiepe wateren, bossen en de afwezigheid van mensen beidt namelijk de perfecte schuilplek voor gevleugelde dieren als zwarte aalscholvers, witte ibissen, Indische gapers, bonte ooievaars en verblindend witte zilverreigers. Ook exotische watervogels als flamingo’s, pelikanen en de zeldzame Siberische kraanvogel komen hier graag bijtanken. Met enige regelmaat organiseren de lokale vogeldeskundigen ook interessante boottochten. Op het land mag je dieren verwachten als het gevlekte hert, Indische antilope, mongoeste en de angstaanjagend grote rotspython.
Wie geen zin heeft in dit park, kan het plaatselijke Lohagarth kasteel met een bezoek vereren. De acht indrukwekkende torens en de drie inpandige paleizen herbergen vakkundig bewerkte beeltenissen van hout en steen en vele historische inscripties. Deze avond overnachten we -indoen voorradig- op een bijzondere plek in Rajahstan. Het ‘land der prinsen’ is namelijk overdekt met burchten en maharadja-paleizen, vaak op de (destijds) meest verlaten plaatsen. Dit hotel zou zo kunnen fungeren in een sprookjesfilm met als thema ‘Duizend-en-een-nacht’. Mocht dit zijn volgeboekt, dan slapen we in een zeer gezellig guesthouse dat gerund wordt door echte reizigers.
Dag 7: Agra
Als we onze derde – en laatste deelstaat van India gedurende deze reis – binnenrijden, bezoeken we als eerste de spookstad Fatehpur Sikri (‘Stad van de Overwinning’), maar dan wel de meest elegante die wij ooit op deze aardbol hebben aangetroffen. Ondanks de vaak verzengende hitte in Uttar Pradesh (UP), kan je hopelijk desondanks nog genieten van de bijzonder goed bewaard gebleven gebouwen van de voormalige hoofdstad die hier in 1569 uit de grond werd gestampt. Geniet van de vele paleizen, moskeeën en tuinen met een fraaie mix van hindoe en moslim-architectuur. Ook zeer bijzonder is het bizarre gigantische schaakbord waar de moslimvorst Akbar zijn haremdames gebruikte als levende speelstukken. Veertien jaar later verlieten de duizenden inwoners alweer zwaar gedesillusioneerd deze prachtige stad. Dit omdat er geen vers water voorradig was. Wat wel handig is als je midden in de woestijn woont.
37 kilometer oostwaarts en een uurtje rijden later arriveren we in ons hotel te Agra, waar we twee nachten verblijven. De bekendheid van Agra stamt voornamelijk uit het feit dat de felbegeerde titel van hoofdstad van India in het jaar 1504 was verplaatst van Delhi naar Agra. Maar daardoor diende er ook een sprookjesachtig hof gecreëerd te worden. Met als meest bekende exponent de wereldberoemde Taj Mahal, het meest unieke grafmonument en ode aan de liefde ter wereld. En een van de zeven moderne wereldwonderen!
Eerst bekijken we echter enkele uren het immense Agra Fort, een van de 44 Indiase werelderfgoederen, waarvan wij er maar liefst negen bezoeken. Dit knalrode prachtige rivierfort werd in slechts zes jaar tijd uit de grond gestampt en is omsloten door een 2,5 km lange vestingmuur van rood zandsteen. In dit 94 hectare (!) tellende fort dwaal je langs kamers, moskeeën, binnenpleinen en prachtige tuinen, veelal aangelegd met puur marmer. Een gedeelte van dit complex is overigens nog in gebruik bij de stoere mannen en vrouwen van de parachute-brigade. Ook de ondergrondse vertrekken voor de haremdames mag je zeker niet missen. Voor onwillige vrouwen die geen zin hadden Shah Jaman te bekoren, had deze wrede heerser de guillotine al klaar staan… Bovengronds zorgden olifantengevechten voor het nodige vertier. Vanaf de vestingmuur heb je een adembenemend mooi uitzicht op het kilometers oostelijker gelegen Taj Mahal: het meest bekende bouwwerk van India en wellicht Azië.
Er mogen dan complete encyclopedieën volgeschreven zijn over de Taj Mahal, maar het met eigen ogen aanschouwen van dit uit 1632 daterende bouwwerk, verveelt nimmer. Het in haar volle glorie aanschouwen van de Taj is gegarandeerd één van de hoogtepunten van deze reis. Vermijd in ieder geval het felle middaglicht, want dan is dit prachtige wereldwonder van maar liefst 73 meter hoogte moeilijk te aanschouwen. Besef overigens wel dat je hier nooit alleen bent. Met ruim 20.000 bezoekers per dag is dit de meest populaire dag-attractie van het land.
De beste tijden om de Taj te zien is in de vroege ochtend (zonsopgang!), al verpest de ochtendmist regelmatig de perfecte foto. Ook de late namiddag is een perfect tijdstip, wanneer je prachtige kiekjes kan maken van de zonsondergang. Of ga allebei de mogelijkheden, je bent hier waarschijnlijk maar een keer in je leven! Dit uit spierwit marmer opgetrokken mausoleum werd in 22 jaar tijd door maar liefst 20.000 arbeiders (en met de onmisbare hulp van meer dan duizend olifanten) gebouwd. Opmerkelijk was dat er geen slaven gebruikt werden voor de bouw van dit architectonische meesterwerk, iedereen kreeg keurig zijn loon handje contantje overhandigd. Opdrachtgever was Mogol-heerser Shah Jahan die dit liet bouwen als eerbetoon aan zijn derde vrouw, Mumtaz Mahal. Zij was gestorven na het baren van haar veertiende (!) kind. Het bouwwerk wordt dan ook gezien als het symbool van de liefde en door vele ‘kenners’ betiteld als ‘Het Meest Volmaakte Bouwwerk op Aarde’.
Voordat je dit sprookje in marmer mag betreden, wordt eerst nog even de spanning opgebouwd. Wanneer je echter onder de Grote Poort doorgaat, ontvouwt de tuin van het Paradijs zich. Voor je ligt nu een enorme tuin, ingedeeld in vier geometrische vlakken, met een metersbreed kaarsrecht kanaal. Exact ingericht zoals in de koran het paradijs beschreven staat. De vier minaretten geven het meest iconische mausoleum van het land een nog grotere allure. Bij de constructie van de Taj werden kosten noch moeite gespaard en materialen werden uit alle delen van Azië aangevoerd, zoals turkoois uit Tiber, jade uit China, saffieren uit Sri Lanka en agaat uit Jemen. Maar liefst 28 soorten edelstenen en juwelen werden ingemetseld. Zwaar wit marmer - hetbelangrijkste bouwmateriaal - werd in ongelooflijke hoeveelheden vervoerd vanuit Rajasthan. Het totale equivalent van de kosten komt neer op meer dan € 1 miljard op dit moment. Neem dus de tijd om alle details te ontdekken! Eerlijkheidshalve moeten we er wel bij vermelden dat de witte gloed van de Taj de laatste jaren van kleur is veranderd (naar een bruinachtig geel) door de vele smog die Agra (en India in zijn geheel) teistert.
Wie vanavond een bijzondere historische Indiaanse opera wil bijwonen, mag zich verheugen op ‘Mohabbat The Taj’. Deze indrukwekkende voorstelling neemt je mee naar het Mughal tijdperk in 16de eeuw. Het beeld het verhaal van de eeuwige liefde tussen Shahjahan en Mumtaj uit in prachtige dans, muziek en drama. De voorstelling vindt plaats in het Kalakriti Cultural & Convention Centre in Agra. Kaarten kosten tussen de € 30 en € 40 per stuk (incl. vervoer), afhankelijk van de plaatsen en met hoeveel mensen we boeken.
Dag 8: Vrije dag Agra
Vandaag heb je een vrije dag, al kan je uiteraard met de reisleider mee die een (optionele) fietstour gaat maken langs zijn mooiste plekjes in deze boeiende stad. Langs de rivier Yamuna ontdekken we al fietsend het leven ‘achter de Taj Mahal’. Onderweg hebben we regelmatig pittoreske uitzichten op de Taj Mahal, bezoeken een schooltje en genieten van de rust en de mooie omgeving. Later in de dag kan je wederom deelnemen aan een andere optionele excursie, dit keer mag je je opgeven als je echt Indiaas wilt leren koken.
Agra zelf staat ook bekend om zijn souvenirs van marmer, deze zeer moeilijke techniek - zelfs voor ervaren vaklui - is nog steeds te zien in Subhash Emporium aan Gwalior Road. Andere bijzondere souvenirs zijn producten gemaakt van leer, terwijl ook de tapijten van hier van een bijzonder hoge kwaliteit zijn. Wil je een bijzonder project steunen tijdens je bezoek aan Agra. Ga dan een kopje koffie drinken bij 'Sheroes Hangout'. Dit hippe café wordt gerund door slachtoffers van zuuraanvallen. Helaas nog een veel voorkomend probleem in India, waarbij (vrijwel altijd) jaloerse of bezitterige mannen hun ex voor het leven verminken door ze met een bijtend gif te overgieten…
Morgen vertrekken we met de trein van het uiterste westen van UP naar het uiterste oosten: Varanasi. We proberen de dagtrein op dag 9 voor je te boeken, mits het een trein van goede kwaliteit is. De Britten hebben namelijk in rap temp spoorwegen aangelegd om de kostbare goederen naar de havensteden te transporteren en veel prinsen legden spoorwegen aan omdat ze de trein beschouwden als leuk speelgoed. Het spoorwegnet heeft een cruciale rol gespeeld in India’s economische, industriele en sociale ontwikkeling, helaas zijn dus niet alle treintrajecten even gunstig voor ons (relatief) korte reisschema. Het al reeds fijnmazige Indiase netwerk breidt zich – als een van de weinige landen in de wereld – nog steeds uit, maar het zijn helaas vooral boemeltreinen i.p.v. snelle lange afstandtreinen.
Als er geen fatsoenlijke dag trein ter beschikking is, nemen we op dag 8 de nachttrein (23:00 uur vertrek) en zal je een avond in de trein doorbrengen en op dag 9 aan het begin van de middag in Varanasi arriveren. Onderweg zie je sowieso de rijke historie van dit land aan je voorbijtrekken. Geen enkele andere staat is namelijk zo gevarieerd als Uttar Pradesh, zeker op het gebied van natuur en cultuur.
Dag 9: Varanasi
Een van de drukste Indiase trajecten over de weg is de ‘snelweg’ tussen Agra en Varanasi. Regelmatig zijn hier wegonderbrekingen en flinke files, waardoor we gekozen hebben om dit bijna 600 km lange traject af te leggen per spoor. In de vroege ochtend vertrekken we vanuit Agra Fort, waarna we bijna 14 uur later in de late avond aankomen in Varanasi. Dit lijkt een lange rit (en dat is het natuurlijk ook), maar over de weg is het een rit van minimaal zestien, vaak meer dan twintig uur! Heel soms nemen we op dag 8 de nachttrein waardoor je rond de middag van dag 9 arriveert.
Varanasi is de laatste stad die we in India bezoeken. Twee nachten verblijven we in de meest fascinerende stad van dit boeiende land. De Indiërs zelf geloven dat deze stad in de hemel geboren is en daarna door de goden naar de aarde verzonden is. Wellicht heb je ooit wel eens van Benares gehoord, zo heette de stad ten tijde van de Britse overheersing. Met meer dan 150.000 vrome pelgrims per dag (!) kan je de drukte voorstellen in deze altijd bruisende stad. De circa 1,5 miljoen ‘vaste’ inwoners beseffen maar al te goed dat ze in een bijzondere stad wonen die een unieke sfeer uitstraalt & uitademt. Varanasi is namelijk de oudste stad van het land. De stad die al 2700 (!) keer kaarsjes heeft mogen uitblazen wordt door haar overlevingsvermogen door de eeuwen heen ook wel de ‘eeuwige stad’ genoemd.
Dag 10: Varanasi
Varanasi is één van de meest indrukwekkende steden ter wereld. Je komt simpelweg ogen en oren tekort. Van de zeven heilige steden die India telt, is dit de meest voorname. Het is niet moeilijk te zien waarom. Volgens de legende is het de oudste nog steeds bewoonde stad ter wereld, al wijzen meer objectieve bronnen uit dat deze begeerde titel eigenlijk toebehoort aan het Iraanse Yazd (waar wij overigens ook reizen naar toe organiseren). Wat je ook voor waarheid aanneemt, elke dag arriveren hier ontelbare stromen pelgrims. Om aan de rivier Ganges te bidden, mediteren, ziel te reinigen of te wachten op de dood…
Grote trekpleister van Varanasi zijn de 88 ghats, stenen trappen aan de rivier die leiden naar de oevers van de rivier de Ganges. Deze rivier herbergt amrita, wat het best vertaald kan worden als het levenselixer dat puurheid aan de levenden geeft en ‘redding & rust’ aan de doden. Pelgrims baden zich traditiegetrouw al ruim 2600 jaar (!) in de heilige Ganges om zich te vrijwaren van hun zonden, zelfs als deze in de loop der jaren is veranderd in een onbeschrijflijk smerige rivier. Daarnaast dient de pelgrim drie maal kopje onder te gaan. Hiermee hoopt de gelovige Hindoe de eindeloze cyclus van geboorte, sterven en wedergeboorte te doorbreken.
Het overgrote merendeel van de ghats is dus gereserveerd voor baden en puja-ceremonies, een handjevol is gereserveerd voor vrouwen. Twee ghats zijn uitsluitend bestemd als crematieplaatsen. Aan de oever van de 2700 km lange Ganges vinden namelijk openbare crematies plaats. Dag in, dag uit. 365 dagen per jaar. Vaak 24 uur per dag. Vele pelgrims wachten hier dus simpelweg op de dood. Hindoes geloven namelijk dat als je in Varanasi sterft je direct verlost zult worden van de in principe oneindige cyclus van geboorte en wedergeboorte, de zogenaamde samsara. Diegenen die hier sterven ontvangen direct ‘moksha’ (verlossing), dit omdat de stad dankzij zijn ‘thirtas’ (lijntjes naar boven) een regelrechte verbinding heeft met ‘de andere wereld’.
Mocht dit allemaal wazig klinken of te mystiek voor je nuchtere geest zijn, het verbranden van de doden in Varanasi moet je simpelweg ervaren! Er is namelijk geen andere stad in de wereld waar leven en de dood zo naadloos met elkaar verbonden zijn! Afhankelijk van de hoeveelheid verbrandingen gedurende ons verblijf, verzorgen wij of in de ochtend, middag of in de avond een (optionele) boottocht over de rivier, een prachtige plek om de dagelijkse rituelen rondom de verbrandingen te bekijken. Onafgebroken hoor je tempelbellen rinkelen en op de rivier zie je honderden olielampjes drijven. Een werkelijk onvoorstelbaar schouwspel dat door velen wordt gezien als één van de meest onvergetelijke ervaringen van deze reis. Het aanschouwen van sadhoe’s, heilige mannen die zitten te mediteren, is al een belevenis op zich.
Maar focus je ook op het water. Een onvoorstelbare cocktail van ingrediënten drijft overal in het water. Variërend van menselijke en dierlijke uitwerpselen en delen van niet verbrande lijken drijven her en der in het water, dat tegelijkertijd door duizenden mensen gebruikt wordt om hun kleding te wassen, tanden te poetsen en zichzelf te ‘reinigen’. Het is onvoorstelbaar dat deze tikkende tijdbom, van cholera, difterie en andere tropische aandoeningen niet meer slachtoffers eist in dit grootste badhuis ter wereld. Een van de verklaringen is dat het water van de Ganges zo vervuild is dat zelfs micro-organismen niet kunnen overleven…
Schrik overigens niet als je een lijk voorbij ziet drijven dat in doeken is gewikkeld. Heilige mannen, lepra patiënten en koeien mogen namelijk niet gecremeerd worden. Deze dode mensen en dieren worden normaliter in het midden van de rivier gedumpt en met zware stenen tot zinken gebracht, maar regelmatig zorgen sterke stromingen van boten ervoor dat de ‘lijken’ los komen en gaan ronddrijven… Dit is India in optima forma. Interessant, fascinerend en kleurrijk aan de ene kant, maar tegelijkertijd ook te bizar voor woorden.
Tevens maken we vandaag een wandeling door de oude binnenstad, een wirwar van smalle straatjes, één groot doolhof. Achter de ghats kan je je toekomst laten voorspellen door een heuse goeroe of een hoofdmassage ondergaan. In een zijdeweverij krijg je uitleg hoe je een traditionele sari draagt en een tulband wikkelt. Overal hangt sfeerverlichting en de geur van wierook. Bij elk tempeltje en winkeltje. Liefhebbers van bijzondere souvenirs komen hier helemaal aan hun trekken, ondanks het gebrek aan zonlicht door de vele hoge en smalle straatjes.
Doordat Varanasi het onbetwiste centrum van de Hindoecultuur is, telt de stad maar liefst 3.000 tempels. En elk van deze kleurrijke bouwwerken is opgedoft met honderden goden. In allerlei gedaantes. Die vervolgens weer allemaal aangekleed dienen te zijn met zijde. Je begrijpt dus dat dit een van de beste plekken ter wereld is om een paar meter van je favoriete zijde mee naar huis te nemen. Ook zijn er talloze winkels gevuld met religieuze snuisterijen, gericht op de derde grootste godsdienst ter wereld. Of laat ter plekke een op maat gemaakt kostuum, jurk of shirt voor je naaien. Mocht je de ‘uitgang’ vinden in dit doolhof, dan mag je je opmaken voor een van de meest bijzondere ceremonies van deze reis.
Rond vijf uur verzamelen we in het hotel voor een wandeling/rickshaw rit naar de Dashashwamedh Ghat.Hier kan je elke avond rond zonsondergang genieten van het indrukwekkende Aarti Ritueel, waarbij zeven jonge priesters met wierook, vuur en gezang de goden van de Ganges tevreden stemmen. Een gladde tv-producent zou er geen betere flitsende show van kunnen maken. Vooral de gesynchroniseerde bewegingen van het zevental zijn een feest om naar te kijken. Op het eind worden ontelbare brandende kaarsen op het water ‘losgelaten’.
Deze indrukwekkende Hindoe ceremonie – waarbij in feite de watergoden bedankt worden, en gevraagd wordt om hun zegeningen - duurt een klein uur en boeit vanaf het eerste tot het laatste moment. Je kan het overigens ook vanaf het water in een bootje observeren, maar vanaf de ghat zie je het vele malen beter! Je kunt je geen betere laatste avond voorstellen in het indrukwekkende India. Aan het eind van de oude wijk komen we terecht in straten vol verkeer, waar de lucht weer zwanger is van rotting, verderf en diesel. Een lucht die je nog lang bij zal blijven. Maar ook dat is India. Gelukkig verruilen we morgen het immense India voor de kleine noorderbuur Nepal, waar de luchten een stuk zuiverder zijn en het landschap groener.
Dag 11: naar Kathmandu (Nepal)
Vandaag verlaten we met pijn in ons hart India. Wij reizen overigens niet over land naar Nepal, zoals zo veel collega reisorganisaties wel doen. De reis over land is namelijk een uitputtende busreis van bijna drie (!) dagen over bijzonder slecht onderhouden en drukke wegen met een zeer tijdrovende grenscontrole. Met de Nepalese vliegmaatschappij Buddha Air vliegen we in slechts een uurtje comfortabel naar Nepal, als je tenminste op tijd deze reis hebt geboekt. Het alternatief is een vlucht met een (lange) tussenstop in Delhi, waarbij je helaas vaak pas laat arriveert in Nepal.
Afhankelijk van onze vlucht naar Nepal, verlaat je vandaag vroeg in de ochtend of aan het begin van de avond Varanasi. Helaas zijn er maar weinig rechtstreekse vluchten naar Kathmandu, dus boek deze reis op tijd. Mocht je de late vlucht hebben, dan heb je vandaag nog alle gelegenheid om Varanasi te verkennen en die in te vullen al naar gelang je eigen wensen. Een aanrader is om een bezoek te brengen aan de Benares Hindoe Universiteit en/of de Bharat Mata tempel, waar Moeder India geëerd wordt.
Een andere invulling aan deze dag kan je geven door een bus te pakken naar Sarnath, dat maar tien kilometer noordwaarts ligt. Ook dit is een bedevaartsoord en wordt beschouwd als één van de vier heilige plaatsen voor Boeddhisten. In Sarnath gaf Boeddha na zijn verlichting zijn eerste preek, circa zes eeuwen voor de jaartelling. Een van de meest indrukwekkende plekken hier is een vertrek waar op de muren met schilderingen het verhaal van Boeddha verteld wordt. Ook het bijbehorende museum is de moeite van een bezoekje waard, met als hoogtepunt het beroemde Leeuwenkapiteel.
Wil je ruimte vrij hebben in je koffer voor al die leuke souvenirs, dan is Varanasi de ideale plek om een gedeelte van je kleding achter te laten. Je reisleider doneert graag namens jou je spullen aan een opvangcentrum voor dakloze kinderen. Hier zijn ze dolblij met jouw oude kleding, verzorgingsartikelen, schoenen en wat je nog meer niet meer nodig hebt… Dit kan je overigens ook doen in Kathmandu op de laatste dag van de reis. Ook hier helpt reisleider Theo al decennia een hulpbehoevend tehuis voor dakloze kinderen.
Het imponerende Himalaya-gebergte, de vele charmante dorpjes en de groene rijstterrassen zullen je snel bekoren. Het beroemdste natuurgebied van Nepal is natuurlijk het Himalayagebergte, met ’s werelds hoogste punt: Mount Everest. Deze 8.848 meter hoge berg ligt op de grens met Tibet en is voor velen een onvergetelijk gezicht. Wie wil kan met een optionele ‘scenic flight’ deze granieten puist van ‘dichtbij’ gaan aanschouwen. We overnachten twee nachten in een comfortabel en centraal gelegen hotel in de sfeervolle wijk Thamel in Kathmandu, Nepal. Thamel is een lustoord voor shoppers waar je in de gezellige barretjes en restaurants kunt genieten van live muziek. Behalve souvenirshops vind je in de hele stad gezellige restaurantjes, waar je niet alleen goed Nepalees en Indiaas, maar ook Japans, Thais, Chinees, Italiaans en Mexicaans kunt eten. Vaak zijn deze eetgelegenheden uitgerust met een dakterras of een tuin, waar het heerlijk is om even bij te komen van een drukke dag en jezelf te verwennen met een lekker stuk appeltaart. Het visum (kosten 25 USD) kan je ter plekke in Nepal kopen, mocht je dit niet vooraf in Nederland geregeld hebben.
Dag 12: Kathmandu
Tijdens ons verblijf in het mystieke geboorteland van Boeddha zetten we niet alleen de klok een kwartier (!) vooruit, je mag je tevens verheugen op het belangrijkste culturele en religieuze centrum van het land: Kathmandu. De stad is een grote gezellige chaos van rinkelende fietsriksja’s, aanhoudende straatventers, verdwaalde koeien, dragers met ondenkbare lasten op hun rug, toeterende bussen en bedelende sadhu's. Gelukkig zijn de vele pleinen, kloosters en stoepa’s nooit ver weg. Kathmandu is simpelweg een groot levend museum vol paleizen, rijk gedecoreerde huizen en pagoda's. Daarnaast heeft Kathmandu verschillende musea over de geschiedenis van Nepal en de symboliek van het boeddhisme en hindoeïsme. Ook is de stad gevuld met kleine werkplaatsen waar lokale ambachtslieden bezig zijn met bijvoorbeeld houtsnijwerk of weefwerk. Officieel heb je vandaag een heerlijke vrije dag, maar je reisleider neemt belangstellenden graag mee om ‘zijn’ Kathmandu te delen met liefhebbers uit de groep.
Het oude centrum van Kathmandu wordt gevormd door Durbar Square. Een plein met prachtige koninklijke paleizen, monumenten en tempels. Het oudste houten gebouw ter wereld en het Hanuman Dhoka, het vroegere koninklijke paleis, mag je uiteraard niet missen. Net buiten de stad liggen de stoepa's Bodnath en Swayambunath, waar gelovigen samen met monniken 'om mani padme hum' prevelend de gebedsmolens draaiende houden. Het heilige Swayambhunath tempelcomplex wordt ook wel de apentempel genoemd omdat er zoveel (heilige) apen leven. Naast tempels, Boeddha's en kloosters is de grote witte stoepa met Boeddha ogen en vele gebedsvlaggetjes de eyecatcher. Het is de oudste stoepa van Nepal en trekt vele pelgrims. Vanaf het tempelcomplex genieten we van het geweldige uitzicht over de Kathmandu vallei.
Dan bezoeken we -eventueel per fiets- het bedevaartsoord Pashupathinath, waar aan de oevers van de heilige Bagmati rivier de Gouden Shivatempel staat. Dit is de belangrijkste en meest heilige Hindoe-tempel van Nepal en dé plek waar crematies plaatsvinden. Rondom de tempel lopen vele gebedsgenezers en Sadhu's, 'heilige mannen' met as beschilderde gezichten. Een indrukwekkend schouwspel. Van hier is het een mooie wandeling naar de Bodnath-tempel. Naast dat het één van de grootste boeddhistische kloosters ter wereld is, wordt het ook beschouwd als hét religieuze centrum van de Nepalese en Tibetaanse boeddhistische gemeenschap. De omgeving wordt ook wel ‘Little Tibet’ genoemd vanwege de grote hoeveelheid Tibetaanse vluchtelingen (voornamelijk monniken) die hier hun toevlucht hebben genomen na de Chinese invasie van hun geboortegrond. Vanaf een van de vele dakterrassen genieten we van de mystieke sfeer. Al is het verleidelijk om hier te blijven tot in de kleine uurtjes, zorg dat je niet te laat je bedje induikt, morgen staat namelijk een lange reisdag naar Pokhara op het programma.
Dag 13: naar Pokhara
Vandaag rijden we via een mooie, maar lange route (200 km) door de bergen naar de idyllisch gelegen stad Pokhara, strategisch gelegen aan het kristalheldere Phewameer. Maar om van al dit moois te mogen genieten, moet je nog wel even de ‘Road to Hell’ overleven. Een indrukwekkende en spannende busreis van een uur of zeven (of meer, als er veel gaten in de weg zijn of het leger actief controleert) leidt ons door een groene vallei dat een adembenemend mooi landschap oplevert. Mensen met hoogtevrees kunnen beter geen plekje innemen aan de rechterzijde van de bus. De honderden meters diepe ravijnen en de groenwitte rivier komen namelijk af en toe schrikbarend dichterbij…
Pokhara ligt aan de voet van de Himalaya en is een laidback plaatsje met vooral aan het meer winkels, terrasjes, bars en restaurants. Het oude gedeelte van de stad laat nog zien hoe de stad eruit zag voordat het toerisme in opmars kwam. Je kunt hier nog oude Newari huisjes en enkele oude tempels zien. Vanuit Pokhara hebben we een fantastisch uitzicht op de besneeuwde bergketens van het Annapurna massief. We nemen intrek in ons centraal gelegen hotel. Nu heb je de keuze om hier nog heerlijk vier volle dagen vakantie te hebben. Of je kiest voor een van de twee optionele excursies. Een vierdaagse trekking in de bergen (extra kosten € 225), of boek je liever een meerdaagse uitje naar het meer zuidelijk gelegen Chitwan NP (extra kosten € 100 - € 300)?
Diegenen die morgen mee gaan op de trektocht, mogen vanavond al hun kleine rugzakje klaar maken voor dit figuurlijke en letterlijke hoogtepunt van deze reis. De rest van de bagage wordt opgeslagen in het hotel.De Chitwan-groep vertrekt (met bagage) eveneens vroeg in de ochtend voor de lange rit naar Chitwan NP.
Dag 14, 15, 17 & 17: Pokhara en/of optionele excursies
Tijdens de Intens India & Nepal reis kom je op het eind van dag 13 terecht in Pokhara. Vervolgens kan je hier nog vier dagen (dag 14, 15, 16 en 17) volledig relaxen in een centraal gelegen hotel. Dit is inclusief de reissom die je vooraf betaald hebt. Je kan echter ook tegen betaling deelnemen aan een van de twee optionele excursies. Een zeer pittige bergwandeling van vier dagen door een van de mooiste trajecten van Nepal, of relaxen in een groene oase in het zuiden van het land: Chitwan NP. Beide excursies zijn hierboven te bekijken in de zwarte link, of klik hier!
Nogmaals, je bent niet verplicht om een keuze te maken. Je hebt ook de mogelijkheid om 'gratis' achter te blijven in Pokhara, een van de beste plekken in Nepal om vier dagen he-le-maal tot rust te komen. En het gevoel te hebben dat je echt op vakantie bent:) Ook hier zijn een flink aantal interessante excursies te boeken, uiteraard allemaal voor eigen rekening.
De achterblijvers kunnen gedurende hun verblijf in Pokhara onder meer een boottocht over het Phewameer maken, dat vooral 's ochtends een mystieke schoonheid uitstraalt, wanneer de ochtendnevel het meer bedekt en de eerste zonnestralen de hoge bergtoppen oplichten. In het meer ligt een eilandje met daarop de Tal Barahi tempel, ook wel bekend als de Barahi tempel. Deze tempel is gewijd aan de godin Durga, de beschermer van de goden. Het meer is omringd door groene heuvels en bossen, maar ook watervogels voelen zich thuis in dit gevarieerde natuurgebied.
In Pokhara, dat 400 meter lager ligt dan Kathmandu, zijn eveneens vele mogelijkheden om schitterende wandelingen of trekkings te maken, al dan niet onder begeleiding van een gids. Ook kun je een flinke bergwandeling maken naar of in de omgeving van het dorpje Sarangkot. Bij helder weer heb je een fantastisch uitzicht op de majestueuze pieken van het 8.000 meter hoge Annapurna-massief. De echte sportieveling kan een mountainbike huren voor een tocht in de omgeving of naar een dorpje, zoals Tashiling of Hyengja, waar verschillende Hindoeïstische en Boeddhistische tempels te vinden zijn. Wellicht ben je getuige van een indrukwekkende gebedsdienst in één van de kloosters. Ook zijn er vele Tibetaanse tapijtweverijen te vinden. De nabij gelegen Devi-watervallen vormen eveneens een mooie excursie.
Aan de andere zijde van Pokhara nodigen twee grotten (Mahendra Gufa en Bat Cave) uit voor een bezoek, al dien je niet claustrofobisch te zijn aangelegd. Tevens kan je mooie paardrijdtochten maken, of sla een balletje op een van de twee golfbanen. Adrenaline-zoekers zullen blij zijn dat je hier prima kan raften, kajakken en paragliden! Natuurlijk is er ook altijd nog de mogelijkheid om lekker te luieren aan de oevers van het meer of op één van de vele terrasjes. Het is er heerlijk bijkomen met een mango lassi of bezoek een van de handvol musea, waaronder het interessante Tamu Kohibo, Gurkha-museum en het zeer interessante International Mountain Museum.
Dag 18: Naar Nagarkot
Vandaag rijden we oostwaarts weer terug over de enige weg die Pokhara met Kathmandu verbindt. Maar het is geen straf om deze schitterende route van circa 8 uur nogmaals te overbruggen. Voorlopig laten we Kathmandu nog even links liggen. De Kathmanduvallei is ons doel in het prachtige hart van Nepal. Het is een fotogenieke omgeving met vruchtbare rijstvelden, tempels, kloosters en markten die aan weerszijden omgeven worden door bergen. Onze eindbestemming vandaag is het oostelijk gelegen Nagarkot. Van alle plaatsen die aan de rand van de Kathmanduvallei liggen, is dit de beste wat ons betreft. Omdat dit een zeer strategische plek is, hebben alle machthebbers die over dit stukje aarde geregeerd hebben hier soldaten gestationeerd. Behalve forten en legerbasis was er in Nagarkot geen plek voor een traditionele nederzetting. Dus behalve ontieglijk veel hotels met dakterrassen biedt het 4.500 zielen tellende dorp weinig ander vertier. Daarom verlaten we deze ‘one night stand’ weer na een nacht vol eenmalig plezier. Maar wat heb je eigenlijk nog meer nodig als je het mooiste uitzicht van Nepal hebt over de machtige Himalaya?
Maar liefst acht van de dertien bergketens die Nepal telt, zijn (in het juiste seizoen) met het blote oog waar te nemen. Al is een verrekijker geen overbodige luxe. Als je mazzel hebt zie je zelfs de hoogste berg van de wereld, Mt. Everest, in de verte opdoemen. Maar dan niet groter als een kleine granieten puist. Ook het uitzicht over de Kathmandu Vallei is niet te versmaden. Aangezien Nagarkot op 2.195 meter hoogte ligt, kan je hier prachtige wandelingen maken in de omgeving. Dit is ook een van de betere plekken in het land om te parasailen.
Dag 19: Bhaktapur
In de ochtend maken we nog een prachtige wandeling van enkele uren in deze bergachtige omgeving, voordat we met de bus een klein uurtje verder reizen naar Bhaktapur. De heftige toegangsprijs van deze stad is inbegrepen in je reissom. Het op de lijst van UNESCO bivakkerende Bhaktapur wordt ook wel ‘Stad van de Gouden Tempels’ genoemd, al vinden wij de letterlijke vertaling (‘Stad van de rijst’) vele malen leuker. De vele straatjes en monumentale binnenplaatsen liggen namelijk bezaaid met rijst.
Bhaktapur is één groot openlucht museum met zijn prachtige oude gebouwen, tempeltjes, pleinen, monumenten en vele boeddhistische en hindoeïstische bezienswaardigheden. Je reisleider kent de leukste plekjes in deze levendige stad en neemt je mee op een boeiende stadswandeling. Ons meest geliefde tijdverdrijf is echter een zitplaats in te nemen bij een van de vele watertank reservoirs en simpelweg te genieten van deze onbetaalbare en tijdloze taferelen. De nabije Hanupante rivier biedt soortgelijke tafereeltjes. Ook het leven op straat is nog erg oorspronkelijk. Veel tradities en oude ambachten zijn bewaard gebleven. De bevolking is bezig met het hoeden van vee, het draaien van potten of een ritueel in een tempel. Overal lopen vrouwen in prachtige gekleurde kleding en gelovigen met offerschalen.
Deze stad van ruim 80.000 inwoners behoort net als Kathmandu en Patan tot de drie historische koningssteden, maar Bhakpatur heeft het mooiste Middeleeuwse filmdecor van het land. Zijn rijkdom dankt het voornamelijk aan zijn strategische positie op de eeuwenoude handelsroute tussen twee economische giganten: China en India. Het autovrije centrum oogt als één groot, levend openluchtmuseum en ademt een middeleeuwse sfeer. Door kronkelende straten en steegjes slenter je langs eeuwenoude pagodes, sfeervolle tempels en over prachtige pleinen.
Voor het kopen van houtsnijwerk, kaarten en foto-albums van handgemaakt papier en Nepalese poppen is Bhaktapur de aangewezen plaats. De prachtige oude houten gebouwen zijn parels van de lokale architectuur, met de 30-m hoge Nyatapola tempel uit 1702 als absolute trekpleister. De mysterieuze godin van de tantra, Siddhi Lakshmi, mag je hier om een gunst vragen, al is het gewone stervelingen verboden om dit prachtige beeld in levenden lijve te aanschouwen. Gelukkig zie je aan het dak nog 108 andere versies van deze bijzondere godin! Op een paar minuten loopafstand is een bijzondere variant van eeuwenoude kamasutra van dieren te aanschouwen is in de Shiva Parvati tempel. Diverse dieren zijn hier afgebeeld in allerlei erotische posities, waaronder olifanten die laten zien dat slagtanden voor meerdere doeleinden te gebruiken zijn…
De stad herbergt ook een drietal musea, waaronder de zeer aanbevelingswaardige National Art Gallery. Dit ticket geeft je ook recht op een gratis bezoek aan het Houtbewerkings museum en het Koper & Brons museum. Een nacht verblijf je in deze fascinerende stad, al is de restaurant scene helaas een stuk minder dan in Kathmandu. Zorg in ieder geval dat je de lokale speicialiteit juju dhau geprobeerd hebt, een hemelse yoghurt die hier de ‘king of curds’ genoemd wordt.
Dag 20: Naar het Neydo Tashi Choeling-klooster
In de ochtend verlaten we Bhaktapur voor de pittoreske rit naar Pharping, waar we eveneens een avond verblijven. Maar eerst bezoeken we de Changu Narayan Tempel, op een (verre) steenworp afstand van Bhaktapur. Deze prachtige en historische tempel dateert uit de 4e eeuw en wordt door UNESCO gezien als de belangrijkste tempel van het Nepalese werelderfgoed. De huidige gebouwen dateren voornamelijk uit de 17eeeuw en het heiligdom is geheel gewijd aan Vishnu, maar dan als de reïncarnatie van Narayan. Je hebt dit bouwwerk en Vishnu de afgelopen week al regelmatig voorbij zie komen, tenminste elke keer als je betaalde met een Rs 10 briefje…
De verzameling beelden hier is van een ongelooflijke schoonheid, maar helaas mogen alleen Hindoes de tempel betreden. Maar ook buiten is er genoeg te zien qua beeldenpracht en kleurrijke Hindoe-cultuur. Verwacht mannelijke leeuwen, bloeddorstige demonen, zesarmige dwergen en reusachtige slangen: stuk voor stuk verwijzend naar de drie werelden van Hindoes (onderwereld, de wereld van de mensheid en de hemel). Er is zelfs een piepklein museum dat gewijd is aan het traditionele leven in deze regio, waarbij het bijna 200 jaar oude huis, de leren munten en de drie eeuwen oude rijst de belangrijkste blikvangers zijn.
Een prachtige rit van een klein uurtje brengt ons naar Pharping, aan de andere kant van de Kathmanduvallei. Als je op tijd deze reis geboekt mag je je verheugen op een nacht verblijf in het Neydo Tashi Choeling klooster, anders slaap je in een naburig klooster of een ‘homestay’ in het kleine stadje. Dit is eveneens een zeer bijzondere belevenis! Waar je ook slaapt, in het Tibetaanse klooster zul je heerlijk van de rust, het uitzicht en het boeddhistische leven genieten. Dit is je laatste overnachting op Nepalees grondgebied dus geniet ten volle van deze unieke ervaring!
Dat Nepal een zeer levendige religie (Hindoeïsme & Boeddhisme) heeft zal je inmiddels wel opgevallen zijn. Beide religies gaan overigens opvallend vredig en respectvol met elkaar om. Vandaag ondervind je dat aan den lijve in het plaatsje Pharping. Om het grote klooster heen bevinden zich nog andere kloosters, tempels, meditatie grotten en enorme boeddha beelden die door pelgrims worden bezocht. Zowel Hindoes als boeddhisten komen hier langs om hun offers te brengen. Ondanks dat we slechts 20 km verwijderd zijn de stinkende miljoenenstad Kathmandu, de drukkende stadse sfeer is hier ver weg. Het Neydo Tashi Choeling-klooster is sinds 2006 een Kagyu boeddhistisch klooster en hier wonen, leven en studeren ongeveer 200 jonge monniken uit Nepal, Tibet en Bhutan. Ze studeren overdag en houden twee diensten per dag in de grote Boeddhahal waar een gigantisch Sakyamuni Boeddha over hen waakt.
Tijdens je verblijf in Neydo kun je zelf bepalen wat je gaat doen. Je kunt samen met een monnik al lopend de omgeving verkennen, meer leren over het boeddhisme en meditatie of een van de indrukwekkende ceremonies bij wonen. De meestal vrij jonge monniken vinden het prachtig om je wegwijs te maken in het boeddhisme én de omgeving. In de namiddag, rond 16.00 uur vind er een ceremonie in het klooster plaats; grote drums, toeters en bekkens worden ingezet en monniken lezen de teksten uit het Sanskriet voor in een snel tempo. Buiten zijn vaak debatteersessies.
Vijf kilometer zuidelijke ligt Dakshinkali, de tempel waar Kali vereerd wordt, een godin die vooral bloed nodig heeft. Eén van haar meest geliefde verschijningsvormen is Dakshinkali, oftewel 'Kali van het zuiden'. Het is de gedaante waarin de bloeddorstige godin de Kathmanduvallei beschermt. Het kleine altaar, waar vooral op dinsdag en zaterdag eindeloos veel kippen en geiten geofferd worden, ligt verborgen in een kloof aan een bergbeek. Vroeger bracht men zelfs mensenoffers aan Kali.
Dag 21: Naar Nederland
Wanneer je de ceremonie van gisteren hebt gemist of nogmaals dit wilt bijwonen, sta dan heel vroeg op. Nog voor zonsopgang schallen de toeters, bekkens en drums door het klooster en zie je de grote gouden Boeddha steeds meer in het licht tevoorschijn komen. Na het ontbijt in het klooster, rijden we richting de Tribhuvan Luchthaven van Kathmandu.
Mocht er echter nog voldoende tijd voorradig zijn (dit is afhankelijk van welke vlucht je hebt), dan verkennen we ook nog even Patan. Officieel is dit een aparte stad, maar dit Boeddhistische bolwerk van meer dan 200.000 inwoners is in de loop der jaren vastgegroeid aan Kathmandu. Deze stad heet in de lokale taal de ‘Stad van de Schoonheid’, een bijzondere koosnaam dat het dankt aan het feit dat Patan per vierkanter meter meer tempels herbergt dan Kathmandu en Bhaktapur bij elkaar. Meer dan 800 tempels, stupas en bahals zijn te ontdekken op Durbar Square en in de wirwar van omliggende steegjes. Het Koninklijk Paleis is een van de mooiste architectonische gebouwen van heel Nepal. Ook het Patan Museum is geen slechte locatie om je laatste uren op Nepalees grondgebied door te brengen.
Vandaag vliegen we aan het begin van de middag terug naar Nederland. Als je met Turkish Airlines vliegt (dat onze voorkeur heeft met een korte tussenstop in Istanbul , ben je vandaag nog terug in Nederland. Mocht je een vlucht hebben met KLM, Air France, Emirates, Singapore Airlines of Malaysia Airlines dan arriveer je op dag 22 vroeg in de ochtend in Nederland. Uiteraard vertrek je dan ook pas een stuk later op dag 21 vanuit de luchthaven van Kathmandu.
Door technische en/of organisatorische redenen kan van de route worden afgeweken. Je ontvangt de reisbescheiden circa 7 dagen voor vertrek.
